ประวัติโรงเรียน และที่ตั้ง

   โรงเรียนเบญจมราชูทิศ จังหวัดจันทบุรี จัดตั้งขึ้นเพื่อเป็นโรงเรียนตัวอย่าง (ชาย) ประจำมณฑลจันทบุรี โดยขุนวิภาชวิทยาสิทธิ์ (สังข์ พุกกะเวส) ธรรมการมณฑลจันทบุรี (ภายหลังได้เลื่อนเป็น พระวิภาชวิทยาสิทธิ์) และครู พูล (ขาว) ผู้ช่วยข้าหลวงธรรมการมณฑลจันทบุรี (ภายหลังได้บรรดาศักดิ์เป็นขุนชำนิอนุสรณ์ ตำแหน่งธรรมการจังหวัดจันทบุรี) เป็นผู้ดำเนินการจัดหาที่ตั้งโรงเรียน

พระวิภาชน์วิทยาสิทธิ์ ผู้จัดหาที่ตั้งโรงเรียน

          โรงเรียนเปิดสอนครั้งแรก เมื่อวันที่ 6 กันยายน พ.ศ. 2454 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 โดยโอนนักเรียนชั้นประถม จำนวน 15 คน จากโรงเรียนวัดจันทนารามเข้าเรียน และได้ประกาศรับนักเรียนชาย หญิง เข้าเรียนชั้นมูล 1 ด้วย (ในสมัยนั้น กระทรวงธรรมการ (กระทรวงศึกษาธิการ ในปัจจุบัน) ได้แบ่งชั้นเรียนออกเป็น 9 ชั้น คือ ชั้นมูล 3 ชั้น ชั้นประถม 3 ชั้น และชั้นมัธยม 3 ชั้น ขณะนั้น จังหวัดจันทบุรี มีโรงเรียนวัดจันทนารามเพียงแห่งเดียว ที่เปิดสอนชั้นสูงสุด คือ ประโยคประถม (ป.3) ผู้ที่จบประโยคประถมถ้าต้องการเรียนต่อต้องไปเรียน ณ กรุงเทพฯ

อาคารเรียนหลังแรก พระราชทานนาม “เบญจมราชูทิศ”	อาคารเรียนหลังที่ ๒ อาคารเกียรติภูมิ

          สถานที่ตั้งโรงเรียน ขุนวิภาชวิทยาสิทธิ์ ธรรมการมณฑลจันทบุรี และนายพูล (ขาว) ผู้ช่วยข้าหลวงธรรมการ จังหวัดจันทบุรี ได้พิจารณาเลือก วัดกลางร้าง เนื่องจากว่าเป็นที่สูงน้ำไม่ท่วม และเป็นสถานที่ที่พอจะขยายโรงเรียนต่อไปได้ ซึ่งดีกว่า โรงเรียนวัดจันทนาราม อันเป็นที่ต่ำอยู่ริมแม่น้ำ น้ำท่วม การสัญจรทางเรือไม่สะดวก และในขณะนั้นวัดกลางมีภิกษุรูปเดียวจำพรรษาอยู่ กุฏิ 1 หลัง ยังมีศาลาการเปรียญ 1 หลัง และกุฏิอีก 2 หลัง สามารถใช้เป็นอาคารเรียนชั่วคราวได้ โดยทางราชการ ได้ส่งครูมาให้ 2 คน คือ ครูพูล (ดำ) เป็นครูใหญ่ และครูกัลป์ เป็นครูน้อย ต้นปี พ.ศ. 2455 ได้เลื่อนนักเรียนที่สอบไล่ได้ ประโยคประถมเป็นนักเรียนฝึกหัดครูมณฑลจันทบุรี เรียนบนกุฏิวัดกลางร้าง 1 หลัง และให้นักเรียนที่สอบได้ประถมปีที่ 2 ของโรงเรียนวัดจันทนาราม มาเรียนประโยคประถมที่วัดกลาง โดยเรียนที่กุฏิร้างอีก 1 หลัง แล้วให้นักเรียน ชั้นมูลเรียนที่ศาลาการเปรียญ

พระวรวงศ์เธอกรมหมื่นชินวรสิริวัฒน์ ทรงอนุญาตที่วัดกลางเป็นโรงเรียน	สมเด็จพระเจ้าบรมวงษ์เธอ   กรมพระยาวชิรญาณวโรรสิ ทรงอนุญาตให้จัดวัดเป็นสถานศึกษา

          กลางปี พ.ศ. 2455 ข้าราชการในมณฑลจันทบุรี ได้พร้อมใจกันบริจาคเงินสร้างอาคารเรียนหลังแรก เพื่ออุทิศพระราชกุศลถวายแด่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 โดยอาคารหลังนี้ สร้างเป็นเรือนปั้นหยาชั้นเดียว ใต้ถุนสูง มี 6 ห้องเรียน ยาว 12 วา 2 ศอก กว้าง 6 วา มีมุขและระเบียง 3 ด้าน สร้างด้วยไม้ตะเคียนทองอย่างดี ส่วนพื้น และเครื่องบนใช้ไม้ยางบ้าง ตัวอาคารทาสีฟ้า มีรางน้ำรอบ การทำได้ทำอย่างประณีตงดงาม (ที่ตั้งอยู่บริเวณอาคาร 9 ปัจจุบัน ทางเข้าออกอยู่ด้านถนนเบญจมราชูทิศ) เมื่อสร้างเสร็จเป็นโรงเรียนสมบูรณ์แล้ว จึงขอพระราชทานนามโรงเรียน พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯพระราชทานนามว่า“เบญจมราชูทิศ“ และเนื่องจากในปีนี้ กระทรวงธรรมการได้เปลี่ยน หลักสูตรการศึกษาเป็นประถม 3 ชั้น และมัธยม 8 ชั้น ชั้นมูลไม่มี ดังนั้น โรงเรียนที่วัดจันทนาราม คงให้สอนเพียงชั้น ป.1 – ป.3 ผู้ที่ประสงค์จะเรียนชั้นมัธยมต้องมาเรียนที่โรงเรียนเบญจมราชูทิศ ทั้งนี้ โดยในวันที่ 23 ตุลาคม พ.ศ. 2456 วันคล้ายวันสวรรคตพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงได้จัดการทำพิธีเปิดโรงเรียนโดยขุนวิภาชวิทยาสิทธิ์ อ่านรายงาน การก่อสร้าง พระยาตรังภูมิบาล (ถนอม บุณยเกตุ) สมุหเทศาภิบาลสำเร็จราชการมณฑลจันทบุรี ประธานในพิธีเปิดนามโรงเรียน เมื่อจัดงานฉลอง และบำเพ็ญกุศลแล้ว จึงเริ่มการสอนนักเรียนในนาม “โรงเรียนเบญจมราชูทิศ” ตั้งแต่วันที่ 23 ตุลาคม 2456 เป็นต้นมา   

บริเวณโรงเรียน ปี พ.ศ. 2537

ชื่อโรงเรียนตามลำดับจากอดีตถึงปัจจุบันดังนี้

• พ.ศ. 2456 – พ.ศ. 2461 โรงเรียนเบญจมราชูทิศ มณฑลจันทบุรี
• พ.ศ. 2462 – พ.ศ. 2473 โรงเรียนประจำมณฑลจันทบุรี “เบญจมราชูทิศ”
• พ.ศ. 2474 – พ.ศ. 2494 โรงเรียนประจำจังหวัดจันทบุรี “เบญจมราชูทิศ”
• พ.ศ. 2495 – พ.ศ. 2503 โรงเรียนจันทบุรี “เบญจมราชูทิศ”
• พ.ศ. 2503 – ปัจจุบัน โรงเรียนเบญจมราชูทิศ จังหวัดจันทบุรี

ที่ตั้ง           เลขที่ 10 ถนนศรียานุสรณ์ ตำบลวัดใหม่ อำเภอเมือง จังหวัดจันทบุรี รหัสไปรษณีย์ 22000
เนื้อที่           22 ไร่ 2 งาน
โทรศัพท์       039-311-170
โทรสาร        039-313-555
Website       http://www.bj.ac.th
E-Mail         chan.benja@bj.ac.th